Adi  yaz
günü, sakit bir yaz səhəri  idi. Təbiət
sükut içində yaz günəşinin doğuşunu seyr edirdi. Hər səhər günəşdən qabaq
oyanıb cəh-cəh vuran quşlar bu gün susub lal-dinməz olmuşdular. Dağda-daşda, kənddə-kəsəkdə,
yolda-cığırda, hətda çaylarda belə bir sükut var idi. Adam bir anlıq elə
sanırdı  ki, bütün kainat bir tükə bəndir.
Və hansısa qəfil bir səsdən qırılıb qopacaq. Təbiət lal-dinməz, intizar içində
bu sonluğu gözləyirdi.

           Qəfil
təbiətə yad, insanlığa  zidd olan səslər
bu sükutu pozdu.  Sanki bu son gəlib
çatıb, tufan qopmuşdu...

           Kənd camaatı kəndi bir gün qabaqcadan tərk
edib, yaylaqlara köçmüşdür. Təkcə biz üç ailə qalmışdıq. Babamgil, əmimgil və
biz. Axşamnan bu üç ailənində yükü qabğarılmışdı. Sabah açılacaq bu üç ailədə
deyə-gülə yaylağa köç edəcəkdi.

         Ancaq
bu sabah onların üzünə başqa cür açıldı. Bu sabah özüylə  qəm-kədər, ah-nalə, qan-qada gətirmişdi. Gecəikən
kəndi mühasirəyə alan ermənilər səhər açılan kimi hər tərəfdən bizi atəşə
tutmağa başladılar. İlk güllənin qurbanı isə 
Babam oldu.

         Həmişə
“bir gülləni ki,  dığa ata, o güllədə nə
təpər olar?”deyən babam qılçasından yaralanır. Yarasının ağır olmasına
baxmayaraq o, özünü qorumaq məqsədi ilə   çayın içindəki daşın arxasına keçir. Təəsüfki,
hər tərəfdən mühasirədə olduğunu bilmir.

         Bizim
evimiz babamgildən 60-70 metr aralı və birazda yuxarıda idi. Döyüş başlayan
zaman qapıda iş-güclə məşğul olan anam hövlankah özünü içəri atdı. Dərhal
qapını arxadan bağladı. Çünki, o elə zənn etmişdiki ermənilər arxasınca evə
girir. Bu qədər yaxın məsafəyə gələn ermənilər öldürmək yox, əsir götürmək niyyətində
idilər. Döyüş başladı. Dörd bir tərəfdən şaqqıldayan avtomat və pulemyotların səsi
dağı - daşı lərzəyə gətirirdi. Yadımdadır döyüş başlayandan yarım saat keçənə qədər  rəngli-yandırıcı gülələr atırdılar. Səhər
tezdən həyətdə inəklər sağan nənəm döyüş başalayna da çatdırıb evə girə bilməmişdi.
Tövlədə gizlənmişdi.

          Babamın
isə harada olduğun heç kim bilmirdi. Biz babamın əmimgildə, əmimgil isə bizdə
olduğunu düşünürdü. Həmin saatlarda isə Babam yaralı halda gözləyirmiş. Artıq
saat 10 idi. Atamın iki gülləsi qalmışdı. Adətən patron yeşikləri babamgildə
olardı. Öncəki  gün atam posta gedəndə
özü ilə az miqdarada patron götürmüşdü və indiyə kimi o gülləri atırdı.
Çıxılmaz vəziyyətdə qalan əmim yorğan-döşəyin üzünü cırır, patronlar 3-3, 4-4
bağlayıb atama atırdı. Bəzən isə bu bağlamalar aralı düşəndə bizim talehimiz
növbəti bağlama atılana qədər tükdən asılı qalırdı. Getdikcə döyüş dahada
qızışırdı. Atamın və əmimin döyüş bacarıığ və sərast atıcılığı nəticəsində ermənilər
yaxınlaşa bilmir, bəzəndə itki veriridilər.

         Saat 11 idi. Ermənilər evləri yandırmağa başlamışdılar. Bizdən bir qədər arlıda olan
Kamran babanın evi yananda isə elə güclü partlayış oldu ki, yer silkələndi. Kəndin
ən təzə və yaraşıqlı evlərindən olan bu evin yiyəsi heç bircə gecə içində
yatmamışdı. Evə od vurulan zaman zirzəmidə 200 litirlik kerasin çəni partladı.
Bu partlayış vülkan kimi püskürərək evi alt-üstünə çevirdi. Döyüşün qızğın çağı
idi. Hər şeyin sona doğru getdiyini hiss edirdik. Mən o zaman ki, uşaq təfəkkürümdən
doğan bir fikirlə qayçını hazırlayaraq anama dedim: “Gördüm ermənilər qapıya
töküldü sənin saçlarını kəsəcəm”. Bir az əvvəl baş vermiş Xocalı faciəsində
qadınların saçlarından asıldığını, maşınlara qoşulduğunu eşitmişdim. Bilmirdim
haradan idi məndə o hisslər- qorxmurdum.

         Kənardan
atılacaq mərmidən evimiz hər çökə və ya partlaya bilərdi. Ona görədə atam sürünərək
bizi kənardan o qədərdə sezilməyən yeraltı tövləyə apardı.  Özü isə 
çöldə döyüşü davam etdirirdi. Atamın səngəri çox idi. O bir neçə yerdən
atəş açaraq düşmənləri yaxına buraxmır, onlardarda çaşqınlıq yaradırdı.

           Günorta saat 12-1 iradələri idi. Atəş səslərindən hiss edirdik qonşu kəntdən
bizə köməyə gəliblər. Ermənilərin mövqeyi yüksəklikdə idi. Gələn köməyi yaxına
buraxmır, mühasirəni yarmağa qoymurdular.   Bəzən ermənilər döyüşü 20 dəqiqə kəsir, bizi
aldatmağa çalışırdılar. Bu zaman hər kəs 
olduğu yerdən çıxmağa təkid etsədə atam qoymurdu. Az keçmirdi ki, yenidən
atəşə başlayırdılar. Döyüşün həddindən artıq ağırlığı özünü hər cəhətdən büruzə
veriridi. Atamın silahı çox atıldığında tez-tez qızırdı. İstidən qızaran lülə  atamın əllərini yandırıb suluxlatmışdı.
Havadakı barıtın iyindən zəhərlənmişdik. Saat 3-4 arası idi. Atam gəlib
“yaxınlıqda erməni var, qumbaranı ver atım ölsün” deyərək anamdan evdə olan
yeganə əl qumbarasını istədi. Anamsa cavabında belə dedi: “Yox, onu sona
saxlayaq. Gördük ki, ermənilər qapıya töküldü yığışarıq başına , çəkərsən
partlayar. Əsir düşmərik.”

          Çünki, o son yaxınlaşırdı. Ermənilər mühasirəni
daraldır, bizimsə gülləmiz bitirdi.

          Əsir düşmək isə bizim üçün seçim deyildi.

          Hər
şey açıq-aydın gözümümzn önündə  baş
verirdi. Kəndin qarşı tayinda pöhrəlikdən qalaxan avtomatın tüstüsü aydın görsənirdi.
Bu hamıdan tez mənim diqqətimi çəkdi və atama göstərdim. Atatmın bir neçə sərrast
atışı ilə düşmən bir dəfəlik susdu. Sonralar onun cəsədi həmin yerdə
tapilmışdı.

        Hər saatımız bir günə bərabarə ağır və məşəqqətli
keçirdi.  Çox məqamlar var ki, indi
onların bəzilərini unutmuşam,  bəzilərini
isə xatırlamaq sarsıdıcıdır.  Bu saatlara
qədər isə Babamdan bir xəbər yox idi. Artıq şəhid olması və ya əsir götürülməsi
haqqında təxminlərimizi dilə gətirmişdik. Babamın əmisi oğlanları, qonşu kəntdən
köməyə gələnlər kəndimizin qarşısındakı meşədən mühasirəni yarıb kəndə girməyə
çalışırdılar. Hərdən atamın, babamın, əmimin adını çağıraraq sağ olub
–olmadıqlarını yoxlayırdılar.  Hər kəs
cavab verirdi, təkcə Babamnan başqa! Babamın əmisi oğlu Novruz kişi durmadan
babamı çağırırdı.

          Babam
6-7 saat yaralı olub. Onu çağıranların səsini eşidib. Ancaq cavab verib
balalarını təhlükəyə atmayıb. Burdayam deməyib. Şəhid olacağını bilə-bilə
susub. 

         Həmin saatlarda mühasirəni yarmağa çalışan
Babamın əmisioğlu Salman kişi ağır yaralanır. Qonşu kəntdə əli silah tutan bizə
köməyə gəlir. Bu insanların içində hətdə qadınlarda olur. Onlardan oğlanları ilə
birgə köməyə gələn Adilə xalanın adını çəkməyi özümə borc bilirəm. Adilə xala səngərləri
gəzərək döyüşən insanlara su, çörək paylayırmış. Avtomatın darağını doldurub
gülləsi bitənlərə döyüşçülərə veriri, dayanmayın deyirmiş. Döyüşün qızğın
vaxtında Adilə xala kiçik oğlunun öz kəntlərinə doğru qaçdığını görür. Elə
sanırki oğlu döyüşdən qaçır. O “Südüm sənə haram olsun. Qız-gəlin orad mühasirədədir,
sənsə qaçırsan?” deyir. Oğlu isə ağlayaraq “Yox ana  qaçmıram. Sürsatımız tükənib. Bizim evin zirzəmisində
ehtiyyat güllələr var. O güllələri və çörək gətirməyə gedirəm” deyə cavab
verib.   

         Artıq
axaşam düşmüşdü. Qonşu kəntdən gələn camaatın və ordunun köməkliyi ilə mühasirə
yarıldı. Döyüş getdikcə bizimkilərin üstünlüyü ilə şidətlənirdi.Belə olan halda
ermənilər geri çəkilməyə başladılar. Bizimkilər hücuma keçəndə isə ermənilərin
üstünü qatı duman bürüdü. Atılan parol fişəngi ilə ermənilər geri çəkildi.
Dumanlar seyrələndə artıq ermənilər getmişdilər.

        Döyüşün əvvəlində qılçasından yaralan Babam çayda kürəyini daşa söykəyir.
Pencəyini çıxarır, köynəyini soyunaraq yarasını sarıyır. Qan axmanı saxlamq
üçün yaralı ayağını suyun içinə uzadır. 
Sonra sinəsindən aldığı güllə yarasından öləcəyini bilən babam əlini,
ayağını düzəldir. Və... və  son dəfə
baxışları nigaran getdiyi övladlarına yönəlir...

         Beləliklə
sükunətlə başlayan bu yaz günü ah-vayla, qan-qada ilə bitdi.

        Bununlada biz kəntdən çıxdıq. Başqa əlacımızda
yox idi. Çünki, kənd tamamilə yandırılmışdı. Şəhidimizi dəfn etmək və hüzr mərasimi
kerçirmək  ehtiyacı ilə qonşu kəndə yerləşməli
olduq.

        Biz
Babamın cənazəsin götürüb kəntdən çıxanda qarşı taydakı yüksəklidən durub
axırıncı dəfə kəndimizə baxdım. Sanki, dağlar-daşlar, çaylar, ağaclar, bütöv kənd
yalvararaq “Getməyin, məni kimsəsiz qoyub getməyin. Vallah birdə görüşə bilməyəcəyik”
deyirdi...Hara baxdımsa susub, gözləri ilə bu ayrılığın uzun çəkəcəyini deyən
ifadələr gördüm. 

       Bizim kəndin işğalı Kəlbəcərin İşğalının təməlini
qoydu. Çünki, bizim kənd coğrafi nöqteyi nəzərdən Kəlbəcərin qala qapısı idi.

      Bir nəfərin
şəhid olması, bir neçə nəfərin yaralanması, bütöv bir kəndin yandırılması, altı
yüzdən çox heyvanın qarət olunması ilə sona çatan bu döyüş mənim talehimdə
qaçqınlıq deyilən məşəqətli bir səhifə açdı.!